پیوند مخاطب و متن در آفرینش چندصدایی در رمان جای خالی سلوچ

رمان «جای خای سلوچ»، نوشتة محمود دولت‌آبادی از مهمترین رمان‌های اجتماعی در حوزة ادبیّات اقلیمی- روستایی است که از جهات گوناگون جای بحث و بررسی دارد. یکی از دیدگاه‌هایی که در بررسی این رمان می‌توان از آن بهره برد، نظریة چندآوایی باختین، منتقد روسی، است، ازاینرو مقالة حاضر، به بررسی «جای خالی سلوچ» از نظر چندآوایی و میزان مطابقت آن با این نظریة باختین می‌پردازد. این بررسی به روش کتابخانه‌ای و به‌صورت تحلیلی-توصیفی انجام شده است. از نظر این منتقد رمانی دارای ارزش و اعتبار است که در آن تمامی صداهای موجود، صدای شخصیّت‌ها، نویسنده و ... به موازات هم به گوش برسد و صدایی بر صدای دیگر حاکم نگردد. نتیجة بررسی نشان می‌دهد هر چند در بخش‌هایی از این رمان صدای نویسنده بر سایر صداها حاکم می‌شود، چنانکه گویی نویسنده به جای شخصیّت‌ها احساس می‌کند، می‌اندیشد، می‌پرسد و پاسخ می‌دهد، امّا وجود مصادیق و مؤلّفه‌های متعدّدی در بخش‌های دیگر، از جمله: وجود شیوه‌های روایی گوناگون در رمان، حضور و گفتمان دیگری در گفتار شخص و درهم آمیختگی آواهای گوناگون در رمان، آن را در شمار رمان‌های چند صدایی قرار می‌دهد.